Za Bugiem, po drodze do Drohiczyna, warto się rozglądać na boki. Niepozorne kępy zarośli lub drzew widoczne w szczerym polu często kryją żelbetowe bunkry sowieckie z tak zwanej Linii Mołotowa, ubezpieczającej granicę na Bugu pomiędzy ZSRR i Niemcami wytyczoną jesienią 1939 r. po ich wspólnym najeździe na Polskę.
Drohiczyn, ze względu na niezwykle malownicze położenie na wysokiej skarpie Bugu, dużą liczbę zabytków i bogatą historię, nazywany bywa „podlaskim Kazimierzem Dolnym”. Początki miasta sięgają X/XI w. i grodu obronnego będącego ważny punktem wymiany handlowej na pograniczu rusko-polskim, choć archeolodzy odkryli ślady osadnictwa nawet z ok. X stulecia p.n.e.
Drohiczyn był miejscem ciągłych walk o dominację nad Podlasiem pomiędzy książętami polskimi i ruskimi. Obowiązywała wówczas zasada: kto trzyma Drohiczyn, ten włada całym Podlasiem. Z tego powodu książę Konrad I Mazowiecki w 1237 r. nadał Drohiczyn rycerskiemu zakonowi Braci Dobrzyńskich, którzy mieli bronić wschodniej rubieży księstwa. Spowodowało to z kolei szybką ripostę księcia włodzimiersko-halickiego Daniela Romanowicza. Wspólnie z Litwinami zaatakował w 1238 r. zamek drohicki i usunął zbrojnie Dobrzyńców.
W 1253 roku książę Daniel został koronowany na króla Rusi przez legata papieskiego Opizona, przez co Drohiczyn zalicza się do 4 polskich miast koronacyjnych.
W 1386 roku Władysław Jagiełło, wielki książę litewski i król Polski, po swoim chrzcie ufundował w Drohiczynie kościół parafialny pw. Trójcy Przenajświętszej. Wielki książę litewski Aleksander nadał osadzie prawa miejskie w 1498 roku i potwierdził istnienie dwóch jednostek administracyjnych: Drohiczyna Lackiego i Drohiczyna Ruskiego (po lewej stronie Bugu).
W 1520 r. Drohiczyn stał się stolicą województwa podlaskiego i zachował tę funkcję aż do 1795 r.
W sierpniu 1657 r. miasto zostało spalone przez wojska szwedzkie, kozackie i siedmiogrodzkie. XIX wiek to okres zastoju wywołanego zmianą przebiegu szlaków handlowych z powodu uruchomienia Traktu Brzeskiego, zakończonego odebraniem praw miejskich w 1863 r.
Od 1991 r. Drohiczyn jest stplicą diecezji drohiczyńskiej. 10 czerwca 1999 roku odbyło się tu spotkanie ekumeniczne z Ojcem Świętym Janem Pawłem II. Wydarzenie to zostało upamiętnione usypaniem pamiątkowego Kopca Pamięci Podlasia i ustawieniem Krzyża Drohiczyńskiego.
Zabytki Drohiczyna
Zamek drohicki zbudowany był w XV wieku na wzgórzu przy skarpie Bugu na miejscu wcześniejszego drewnianego grodu. Podmywanie skarpy przez rzekę spowodowało rozmycie części wzgórza i destrukcję zabudowań zamkowych. W początkach XVII wieku, na Górze Zamkowej w Drohiczynie istniał dwór, w którym mieścił się sąd, z dawną więzienną wieżą zamkową, zniszczony w połowie XVII wieku. Na szczycie Góry Zamkowej znajduje się obelisk z 1928 roku wystawiony w 10 rocznicę odzyskania niepodległości. Jest to punkt widokowy z zapierającymi dech w piersiach widokami na przełom Bugu i całą okolice.
– Kościół Wszystkich Świętych, Mniszek Benedyktynek /1734-1738/, z klasztorem.
– Katedra pw. Trójcy Przenajświętszej – w czasie okupacji sowieckiej w latach 1939-1941 został zamieniony w stajnię… W latach 1941-1944 – Niemcy – użytkowali go jako strzelnicę.
– Klasztor murowany (obecna siedziba Wyższego Seminarium Duchownego) był wznoszony w latach 1729-1744, według projektu jezuickiego budowniczego o. Jakuba Rouffa. Jezuici Drohiczynie, przejęli spustoszoną w 1657 przez Szwedów parafię i zbudowali nowy klasztor w miejsce spalonego.
– Kościół pofranciszkański Wniebowzięcia NMP został ufundowany przez wojewodę litewskiego Mikołaja Nasutę. W 1409 roku wzniesiono drewniany klasztor i kościół pw. Wniebowzięcia NMP na miejscu świątyni Przeczystej Bogurodzicy, w której w 1253 roku odbyła się koronacja Daniela Romanowicza księcia halicko-włodzimierskiego na króla Rusi. W czasie „potopu” szwedzkiego 3 maja 1657 roku klasztor wraz z kościołem został zniszczony. Odbudowano go jako murowany w latach 1678 – 1715 r. Franciszkanie przebywali w Drohiczynie do 1832 r., kiedy to zostali usunięci z miasta przez władze rosyjskie. Na ich miejsce w 1836 r. rząd carski sprowadził mniszki prawosławne. W dawnym klasztorze po powstaniu styczniowym urządzono koszary dla wojska (1865-1897). W czasie II wojny światowej kościół wycofujący się w czerwcu 1941 r. żołnierze sowieccy podpalili świątynię; wyremontowano ją po tej katastrofie dopiero po wojnie.
– Cerkiew prawosławna pw. ś.w Mikołaja /1763-1792/
– Muzeum Diecezjalne im. Jana Pawła II mieści się w zabudowaniach klasztornym. W zasobach muzeum znajduje się niezwykle interesujący zbiór szat liturgicznych, w tym ornatów wykonanych z pasów kontuszowych (XVI-XX w.); kolekcja starodruków i rękopisów (m.in. akt chrztu Stanisława Augusta Poniatowskiego), naczyń liturgicznych a także ekspozycja poświęcona unitom podlaskim oraz Sala Papieska.
– Muzeum Regionalne z wystawą starych motocykli
– Muzeum Kajakarstwa
– Lądowisko Papieskie,
– Prom na rzece Bug,
Obecnie Drohiczyn jest doskonałym miejscem do rekreacji i wypoczynku. Rzeka Bug daje wiele możliwości do uprawiania sportów wodnych i wędkarstwa. Na miejscu można wypożyczyć kajaki inny sprzęt wodny.
Legenda o zamku drohickim
Nastrojowość Wzgórza Zamkowego i rozległy widok na przymglone panoramy nadbużańskie skłaniają do snucia legend. Mówi się, że niedostępnym wnętrzu wzgórza, w labiryncie podziemnych korytarzy (z których jeden prowadzi aż do zamku w Mielniku) spoczywa w złotej trumnie ostatni władca Jaćwingów, słynny książę Kumat. Nie koniec na tym, ponoć wielki książę litewski Witold złożył w lochach bogate łupy wojenne, jakie zdobywał podczas swoich dalekich wypraw.
Mówi się też, że raz na sto lat, w ciemną, bezksiężycową nocą, otwiera się strome zbocze Góry Zamkowej i na szeroko rozlane wody Bugu wypływają bojowe łodzie pełne zbrojnych. Nie wiadomo, czy to widma ruskich czy litewskich wojów, czy też duchy poległych krzyżowców z Dobrzynia. Przez całą noc pływają nie wiedzieć gdzie, a przed świtem znikają ponownie wysokiej skarpie wzgórza. Lecz ostatnim razem zdarzyło się, że jeden z rycerzy ujrzał przepiękną dziewczynę z Drohiczyna i zniewolony nagłym uczuciem zapomniał o powrocie, aż drzwi podziemnego świata zamknęły się przed nim na następne sto lat. Odtąd w okolicach Góry Zamkowej można zobaczyć nocami ducha rycerza, który błąka się samotnie nocą po łąkach i tęsknie wypatruje powrotu dawnych towarzyszy.
