WIELKI GOŚCINIEC LITEWSKI
Lokalna Organizacja Turystyczna

previous arrow
next arrow
Slider

Kościół pw. św. Anny w Rogowie, dawna cerkiew pw. św. Dymitra Męczennika

Pierwsza wzmianka o prawosławnej parafii św. Dymitra w Rogowie pochodzi z 1546 roku. Wówczas właścicielka wsi – Anna Ościkowa, księżna Lubecka, uposażyła ją w trzy włóki ziemi. Sama parafia musiała istnieć już wcześniej. Unię brzeską przyjęła prawdopodobnie na początku XVII wieku. W tym też stuleciu, zapewne w drugiej jego połowie, wybudowano nową, drewnianą cerkiew z dzwonnicą i jedną kopułką. Była to świątynia niewielkich rozmiarów, kryta gontem. Jej wyposażenie składało się z elementów charakterystycznych zarówno dla obrządku wschodniego, jak i zachodniego. Do tych pierwszych należał ikonostas z drzwiami carskimi i jednymi diakońskimi (bocznymi) oraz żertwiennik, czyli stół do przygotowywania darów ofiarnych. Jednocześnie w cerkwi znajdował się ołtarz główny z tabernakulum oraz dwa ołtarze boczne, ławki i kropielnica, a w drugiej połowie XVIII wieku także konfesjonał – jak w kościele katolickim.

W XVIII wieku patronat nad cerkwią sprawowała rodzina Gąsowskich, a następnie Turskich, do których należał Rogów. XVII-wieczna cerkiew przetrwała do 1815 roku, kiedy ówcześni właściciele wsi – Adam Szydłowski, starosta mielnicki i jego żona Wiktoria z Kuczyńskich ufundowali nową świątynię wraz z dzwonnicą, zachowane do dziś. Cerkiew miała już wyposażenie typowo łacińskie, w skład którego wchodziły trzy ołtarze, organy i ambona. Ze starej świątyni zachowały się prawdopodobnie jedynie ikony rozwieszone na ścianach. Po Szydłowskich kolatorem cerkwi został w 1839 roku Tadeusz Doria Dernałowicz. W tym czasie do parafii unickiej należał Rogów, Bachorza i Bałki.  

W 1875 roku, po skasowaniu unii brzeskiej, cerkiew w Rogowie przeszła na własność duchowieństwa prawosławnego. Przygotowania do tego czyniono już wcześniej, przystosowując wnętrze do wschodniej liturgii. Wiemy, że już w 1871 roku w cerkwi znajdował się nowy ikonostas. Jako prawosławna cerkiew w Rogowie funkcjonowała do I wojny światowej. 12 maja 1919 roku powołano tutaj katolicką parafię św. Anny, istniejącą do dziś. Obecny swój wygląd świątynia zawdzięcza remontowi przeprowadzonemu w 2013 roku. 

Pochodząca z 1815 roku dawna cerkiew zbudowana jest z drewna w konstrukcji zrębowej (wieńcowej). Jej ściany pokrywa szalunek z listwowaniem, ozdobiony ząbkowany fryzem podokapowym i profilowanym gzymsem. Otwory okienne otaczają opaski z bogato zdobionymi nad- i podokiennikami; szczyty pokrywa ozdobne deskowanie. Drzwi wejściowe są osłonięte daszkami okapowymi na wspornikach. Tą misterną dekoracją, charakterystyczną dla rosyjskiego budownictwa drewnianego, pokryto ściany świątyni zapewne na początku  XX wieku, w okresie, gdy pełniła funkcje cerkwi prawosławnej.

Świątynię wzniesiono na rzucie prostokąta, niewielki przedsionek został prawdopodobnie dostawiony dopiero na początku XX wieku. Jej wnętrze jest podzielone przy pomocy drewnianych słupów na trzy nawy. Nad wejściem został rozpięty balkon chóru muzycznego; prezbiterium flankują dwie dwukondygnacyjne zakrystie z lożami kolatorskimi, otwartymi do wnętrza prezbiterium. Elementem, który wyróżnia rogowską cerkiew na tle innych świątyń pounickich jest pozorna ośmiopołaciowa kopuła zwieńczona latarnią.

Z dawnego wyposażenia zachowały się trzy barokowe ołtarze – główny i dwa boczne, datowane na XVIII wiek oraz ambona, pochodząca prawdopodobnie z XIX stulecia. Proweniencję unicką ma XIX-wieczny obraz Trójcy Świętej, umieszczony w lewym ołtarzu. Pozostałe dwa obrazy ołtarzowe – Matki Bożej Częstochowskiej z ołtarza głównego i Matki Bożej Niepokalanej z prawego ołtarza pochodzą zapewne z początku XX wieku.

Drewniana, dwukondygnacyjna dzwonnica z 1815 roku została, podobnie jak dawna cerkiew, ozdobiona misterną dekoracją złożoną z ażurowej listwy podokapowej i fantazyjnych opasek wokół otworów głosowych.